Kompang ialah sejenis
alat muzik tradisional yang paling popular bagi masyarakat Melayu. Ia tergolong
dalam kumpulan alat muzik gendang. Kulit kompang biasanya diperbuat daripada
kulit kambing. Mempunyai baluh berbingkai yang dibuat dari kayu keras, lazimnya
kayu jenis nangka atau nama saintifik Artocarpus Heterophyllus. Belulang dari
kulit kambing digunakan sebagai bahan bunyi yang dipasang pada permukaan
baluhnya dengan menggunakan bahan pelekat dan ditindih dengan paku supaya
ketegangannya lebih terjamin.
Pada kebiasaannya, seurat rotan akan
diselit dari bahagian belakang antara kulit dan bingkai kayu bertujuan
menegangkan permukaan kompang, bertujuan menguatkan bunyi kompang. Kini, gelung
plastik turut digunakan.Alat muzik ini berasal dari dunia Arab dan
dipercayai dibawa masuk ke Tanah Melayu sama ada ketika zaman Kesultanan Melaka
oleh pedagang India Muslim, atau melalui Jawa pada abad ke-13 oleh pedagang Arab. Kompang
biasanya berukuran enam belas inci ukur lilit dan ditutup dengan kepingan kulit
pada sebelah permukaan. Ia mempunyai bukaan cetek dan dimainkan dengan memegang
dengan sebelah tangan sementara dipalu dengan sebelah tangan yang lain.
Cara memalu
kompang ialah dengan menepuk kulit kompang dengan bahagian jari-jari atau tapak
tangan mengikut rentak. Kompang lazimnya dimainkan secara berkumpulan. Kompang
biasanya dimainkan semasa perarakan, kenduri dan upacara-upacara tradisi lain.
Dalam konteks persembahan, kumpulan kompang akan dibahagi kepada tiga kumpulan
mengikut peranannya masing-masing. Bunyi yang berlainan dihasilkan dengan
membezakan cara bukaan tapak tangan. Bunyi ‘bum’ di perolehi dengan tepukan di
sisi kompang dan tapak tangan dikuncup/rapat. Bunyi ‘pak’ di perolehi dengan
tepukan di tengah kompang dengan jari tangan yang terbuka.
Paluan
kompang terbahagi kepada 2 bahagian iaitu paluan tradisi dan paluan moden
ataupun kreatif. Paluan tradisi adalah paluan di mana memukul kompang sambil
menyanyi ataupun bersyair dalam versi Arab ataupun bahsa Melayu klasik.
Manakala paluan moden pula di mana paluan tersebut diselitkan dengan gerakan
ataupun tarian. Di Sabah, pertandingan kompang sering diadakan untuk
memartabatkan kembali kesenian Melayu yang telah hampir pupus ini.